Enflasyon Nedir ve Nasıl Kontrol Edilir?

Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyatlarının genel olarak yükselmesi anlamına gelir. Şirketler, ürünlerinin fiyatını belirlerken üretim maliyetlerine, ürünlerine olan talebin hassasiyetine ve piyasadaki konumlarına göre bir kâr payı eklerler. Ancak birçok şirket, fiyatlarını belirlerken marjinal maliyet veya marjinal geliri hesaplamaz. Bu kavramları kullanmak zordur çünkü:

1. Para Nötr Değildir: Üretim miktarı, piyasadaki para miktarına bağlıdır.
2. Farklı Ürünler: Şirketler genellikle çeşitli ürünler üretir ve her bir ürün için ayrı ayrı maliyet hesaplamak pratik değildir.

Ayrıca, bir makinede çalışan bir işçi için kapasite sınırına kadar ek maliyet sıfıra yakındır. Tam kapasite çalışılmadıkça, işsizliği artırmak ve talebi azaltmak bazen enflasyonun artmasına bile neden olabilir.

Talep Azaltma Politikaları

Talebi kısarak enflasyonu kontrol etmeye çalışmak, sadece belirli koşullarda işe yarar. Dayanıklı ürünlerin fiyat düşüşünün, dayanıksız ürünlerdeki fiyat artışını geçmesi gerekir, ancak bu genellikle gerçekleşmez. Son dönemde, faiz oranları yükseltilse bile enflasyonun düşmemesinin sebebi, üretimin kısılmasıyla gıda gibi dayanıksız ürünlere olan talebin artması ve üretimin azalmasıdır.

Faiz Oranlarının Rolü

Faiz oranlarının ekonomiye etkileri karmaşıktır:

• Yatırımlar: Faiz oranları düştüğünde bile yatırımın artması garanti değildir, çünkü yatırımların temel belirleyicisi genellikle talep seviyesidir.
• İflaslar: Faiz oranlarının yükselmesi, borçluluğu yüksek olan şirketlerin iflas riskini artırarak talebi baskılayabilir ve ekonomiyi daraltabilir.

Öneriler

Enflasyonu düşürmek için, talebi kısarak değil, arz sorunlarını çözerek yaklaşmak önemlidir. Faiz artışlarının ekonomiyi olumsuz etkilememesi için kamu yatırımlarıyla talebi desteklemek de faydalı olabilir

Amerikan doları neden bu kadar güçlü ve güçlü doların küresel ekonomi üzerindeki etkilerini nedir?

 ABD'nin büyümesi güçlü kalırken ve yatırımcıların Fed'in faiz oranlarını düşüreceğine dair beklentileri azaldıkça , ABD piyasalarına para akın etti ve dolar hızla yükseldi. Ticaret ağırlıklı para birimleri sepetine göre bu yıl %4 yükseldi.  Başkanlık seçimi yaklaşırken ve hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler Amerikan üretimini teşvik etmeye kararlıyken , dünya yeni bir güçlü dolar jeopolitiği döneminin eşiğinde.

Yen ve wonun zayıflığı Amerika ile diğer ülkeler arasındaki faiz oranlarındaki uçurumdan kaynaklanıyor. Güney Kore'nin iki yıllık devlet tahvilleri %3,5 civarında, Japonya'nınki ise sadece %0,3 getiri sunarken, aynı zamanda vadesi gelen Amerikan Hazine tahvilleri %5 getiri sunuyor. Amerika'da faiz oranları belirgin şekilde yüksek kalırsa, getiri arayan yatırımcılar basit bir seçimle karşı karşıya kalacak ve kararları doları destekleyecek.

Kaynak: Economist

2024 Yılının İlk Çeyreğinde Altın Talebi Sekiz Yılın Zirvesinde

2024'ün ilk çeyreği, altın talebinde adeta bir rekor kırıldı. Tezgah üstü piyasalar ve merkez bankalarının artan ilgisi, altın talebinin bu denli yükselmesine ön ayak oldu. Dünya Altın Konseyi'nin son raporuna göre, bu çeyrek altın talebi %3 artışla tam 1.283,3 metrik ton oldu ve bu, 2016'dan bu yana gördüğümüz en yüksek rakam.

Merkez Bankalarının Rolü Büyük!

Merkez bankaları, özellikle gelişen piyasalardan gelen sürdürülebilir alımlarla altının piyasada sağlam bir yer edinmesine katkıda bulunuyor. 2024 ilk çeyreğinde merkez bankalarının altın alımları toplam 290 metrik tonu buldu, bu da 2000 yılından bu yana gördüğümüz en güçlü başlangıcı işaret ediyor.

Rekor Kıran Altın Fiyatları

Altın fiyatları bu yıl rekor üstüne rekor kırarak, Comex'te işlem gören altın vadeli işlemleri GC00’de 19 Nisan'da ons başına 2.413,80 dolara ulaştı. Altın fiyatlarının bu denli yükselmesinde yüksek jeopolitik riskler ve makroekonomik belirsizlikler etkili oldu.

ETF Çıkışları ve Küresel Dinamikler

Küresel altın ETF'leri, ilk çeyrekte 114 metrik ton çıkış yaşarken, toplam varlıklar %4 düşüşle 3.113 metrik tona geriledi. Ancak, külçe ve madeni para yatırımlarında yıllık %3 artış yaşandı, bu da toplamda 312 metrik tonluk bir artışa işaret ediyor.

Geleceğe Bakış

Dünya Altın Konseyi'ne göre, altın piyasası, özellikle merkez bankalarının destekleyici tutumlarıyla, 2024'te de güçlü kalmaya devam edecek. Spekülatörler ve stratejik yatırımcılar, altın ETF talebinde belirleyici olmaya devam ediyor. Uzun vadede, beklenen faiz indirimleri ve süregelen jeopolitik faktörler, altın yatırımını destekleyecek önemli unsurlar arasında yer alacak.

Borsa İstanbul'da Yatırımcılar Arasındaki Büyük Uçurum

BIST hisse senedi piyasasında yatırımcıların sayısı ve portföy değerleri dikkat çekici bir büyüme gösterdi. 2024 yılının ilk çeyreğinde yatırımcı sayısı, 52 bin 725 kişilik bir artışla 8 milyon 216 bin 62 kişiye ulaştı. Bu süreçte, toplam portföy değeri de %23.3 artarak 5,1 trilyon liraya yükseldi.

Halka arzlar, Borsa İstanbul'da (BIST) özellikle küçük yatırımcıları cezbetti. Ancak ilginç bir şekilde, toplam portföyün %80'ini temsil eden 4 trilyon 105,6 milyar lira, sadece 19 bin 62 "büyük yatırımcı" tarafından yönetiliyor. Diğer taraftan, BIST'te yatırım yapanların %99.8'ini oluşturan 8 milyon 196 bin 981 kişinin portföyü toplamın yalnızca %19.9'una denk geliyor.

Mart ayında yerli yatırımcıların portföyleri %2.1 küçülerek 3 trilyon 209,7 milyar liraya gerilerken, yabancı yatırımcıların portföyü %2.7 büyüyerek 1 trilyon 916,5 milyar lira oldu. Ocak-mart dönemi itibarıyla yerli yatırımcıların portföyü net %23.5, yabancı yatırımcılarınki ise %23.1 büyüdü. Son bir yılda ise yerli yatırımcıların portföyü %95.1, yabancılarınki ise %194.6 artarak rekor bir büyüme kaydetti.

Dikkat çeken bir diğer nokta ise, BIST'te yatırımcıların %53.3'ünü oluşturan 4 milyon 376 bin 573 kişinin portföyleri 10 bin TL'nin altında. Bu "küçük yatırımcılar", toplam portföy değerinin sadece %0.2'sine sahip. Bununla birlikte, portföy büyüklüğü 100 bin ile 250 bin TL arasında değişen 656 bin 295 kişi toplamda 104,8 milyar lira yönetirken, 500 bin ile 1 milyon lira arasında portföyü olan 225 bin 494 kişi ise toplamda 157,9 milyar liralık portföyü kontrol ediyor.

Bu veriler, Türk borsasının dinamiklerini ve yatırımcı profillerini ortaya koyarken, küçük yatırımcıların toplam içindeki görece küçük payını ve yatırım piyasasındaki büyük oyuncuların hakimiyetini de gözler önüne seriyor.

GPT-4'ün Piyasaya Sürülüşünden Bir Yıl Sonra Yapay Zekanın Ekonomik İzleri

Open AI'nin en gelişmiş yapay zeka modeli ve çığır açan robot sohbet uzmanı chat gpt'nin arkasındaki bir tür beyin olan gpt -4'ü piyasaya sürmesinden bu yana neredeyse bir yıl geçti . O dönemde Amerika'nın teknoloji sektörünün piyasa değeri, genel anlamda yarı yarıya arttı ve hissedarlara 6 trilyon dolar değer kazandırdı. Bazı teknoloji firmaları için artan gelir, çok yüksek hisse fiyatlarıyla eşleşmeye başlıyor. gpt -4 gibi modelleri eğitmek ve çalıştırmak için kullanılan çipleri tasarlayan Nvidia, 21 Şubat'ta dördüncü çeyrekte çarpıcı sonuçlar bildirdi ve piyasa değeri 2 trilyon dolara ulaştı. yapay zeka çılgınlığı, teknolojiyi geliştirmek için büyük harcama yapan Alphabet (Google'ın kurumsal ana şirketi), Amazon ve Microsoft da dahil olmak üzere diğer teknoloji devlerinin hisse fiyatlarını da artırdı.

Aynı zamanda büyük teknolojinin yapay zeka yazılımı satışları da düşük kalıyor. Geçtiğimiz yıl yapay zeka , Microsoft'un bulut bilişim bölümü Azure ve ilgili hizmetlerdeki gelirlerdeki büyümenin yalnızca beşte birini oluşturdu. alphabet ve amazon yapay zeka ile ilgili satışlarını açıklamıyor ancak analistler bu satışların Microsoft'tan daha düşük olduğundan şüpheleniyor. yapay zeka borsasındaki yükselişin devam etmesi için bu firmaların bir noktada hizmetlerini müşterilerine satarak ciddi para kazanmaları gerekecek. Bankalardan danışmanlık şirketlerine ve film stüdyolarına kadar dünya çapındaki işletmelerin Chat gpt benzeri araçları geniş ölçekte kullanmaya başlaması gerekiyor. bu tür "üretken" yapay zekanın gerçek dünyada benimsenmesi söz konusu olduğunda şirketler ihtiyatlı adımlarla ilerliyor. Ancak bu küçük adımlar bile beyaz yakalı çalışmanın değişen doğasına işaret ediyor.

 

 

Önceki teknolojik gelişmeler insanların ofislerde yaptıklarında devrim yarattı. Daktilonun yaygınlaşması bazı işçileri işsiz bıraktı: "Bu küçük makinenin yardımıyla bir operatör, yarım düzine memurun kalemle yaptığı yazışmalardan daha fazlasını bir günde gerçekleştirebilir ve daha iyi iş yapabilir" dedi bir gözlemci. 1888. Yaklaşık bir yüzyıl sonra bilgisayarın ortaya çıkışı, yüksek vasıflı çalışanları daha üretken hale getirmesine rağmen bazı düşük seviyeli idari görevleri ortadan kaldırdı. Bir makaleye göre bilgisayar, 1970'lerden 1990'lara kadar işgücü talebinin üniversite eğitimli işçilere doğru kaymasının yarısından fazlasını açıklıyor. Son zamanlarda, covid-19 salgınının tetiklediği ve video konferansın mümkün kıldığı evden çalışmanın yükselişi, beyaz yakalıların günlük ritimlerini değiştirdi.

 

Üretken yapay zeka benzer şekilde derin değişikliklere yol açabilir mi? Önceki teknolojik atılımlardan alınacak ders, ekonomi genelinde bunların karşılığını almanın yıllar almasıdır. Ortalama bir firmadaki ortalama çalışanın yeni çalışma yöntemlerine alışması için zamana ihtiyacı vardır. Kişisel bilgisayarın üretkenlik kazanımları, yaygın olarak kullanıma sunulmasından en az on yıl sonrasına kadar gerçekleşmedi. Şu ana kadar ekonominin genelinde yapay zekânın neden olduğu bir üretkenlik artışına dair bir kanıt bulunmuyor . Boston Consulting Group'un  yakın tarihli bir anketine göre yöneticilerin çoğunluğu, yapay zeka konusundaki "aldatmacanın ötesine geçmenin" en az iki yıl alacağını söyledi . başka bir danışmanlık şirketi olan oliver wyman'ın yakın zamanda yaptığı araştırma, yapay zekanın benimsenmesinin "henüz daha yüksek üretkenlik seviyelerine dönüşmediği" sonucuna varıyor.

 

Fed'in Beklenmedik Hamlesi ve Avrupa'nın Sıkışmışlığ

Merkez bankalarının sıkı para politikaları, ekonomi dünyasının uzun süredir aşina olduğu bir gerçekti. Ancak 13 Aralık 2023'te Fed'in beklenmedik bir dönüş yaparak 2024'te faiz oranlarını düşürmeyi planladığını açıklaması, finans piyasalarında yeni bir sayfa açıyor. Bu karar, Wall Street'te alım çılgınlığına yol açtı ve yatırımcıların gözlerini Amerikan ekonomisine dikti. Peki, Fed Başkanı Jerome Powell'ın bu stratejik pivotu, parasal genişlemeye doğru küresel bir eğilimi tetikleyecek mi?

 

Avrupa'nın İkilemi ve Enflasyonun Düşüşü

 

Bu yeni dönem, Avrupa Merkez Bankalarını zor bir duruma sokuyor. Daha önce faiz indirimlerine karşı çıkan ECB ve İngiltere Merkez Bankası, şimdi Fed'in izinden gitmek zorunda kalabilir. Ancak asıl soru şu: Avrupa, ABD'nin aksine, daha gevşek bir para politikasına gerçekten ihtiyaç duyuyor mu?

 

Amerika'nın Enflasyon Savaşı ve Avrupa'nın Soğuk Ekonomisi

 

2023'te ABD'de enflasyonun %3,5'in altına düşmesi bekleniyor. Buna rağmen, işgücü piyasası hâlâ kızgın ve ücret artışları, enflasyon hedefleriyle uyumsuz bir hızda ilerliyor. Amerika ekonomisi, Fed'in desteklemesine pek ihtiyaç duymuyor gibi görünse de, Avrupa'da durum farklı. Enflasyonun düşüşü ve üretimdeki zayıflık, ECB için gevşek para politikasına geçiş yapmayı daha mantıklı kılıyor.

 

Maliye Politikası ve Geleceğe Yönelik Adımlar

 

Amerika'nın pandemi sırasında ve sonrasında uyguladığı teşvikler, enflasyonu yukarı çekerken, Avrupa daha temkinli bir yaklaşım benimsedi. Bu farklılık, ECB'nin 2024'te politikalarını gevşetmesi gerektiğini işaret ediyor. Aksi takdirde, 2008 ve 2011'deki gibi şahin yanlış adımlarını tekrarlamış olacak.

 

Sonuç: Ekonomik Dengelerde Yeni Bir Dönem

 

Fed'in bu hamlesi, küresel ekonomide yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Ancak, bu yeni dönemin getireceği riskler ve fırsatlar, merkez bankalarını ve piyasaları önemli kararlar almaya zorluyor.

Hisse Senetleri: Altın Çağın Yankıları ve Yapay Zekanın Yükselişi

Son zamanlarda hisse senetleri piyasaları, tarihi bir yükseliş sergiliyor. Amerikan hisse senetleri, Ekim ayından bu yana %21'lik bir artışla, 2022'nin başındaki zirvesini geride bıraktı. Avrupa hisse senetleri, iki yılın ardından rekor kırmayı başardı, ve Hindistan ekonomisi, uzun süredir beklenen büyümesini gerçekleştiriyor. Hatta Japon hisse senetleri bile, yıllar süren düşüşten sonra 1989'daki seviyelerini aşmayı başardı. Bu, her türlü engellemeye rağmen gerçekleşen olağanüstü bir başarıdır.

 

Piyasalarda yaşanan bu sıra dışı yükseliş, küresel çapta devam eden ticaret savaşları, gerçek savaşlar ve korumacı politikalar gibi zorluklara rağmen devam ediyor. Bu durum, piyasa dinamiklerinin ne kadar dirençli olduğunu gösteriyor. Ancak, Wall Street'teki değerlemeler ve teknoloji şirketlerindeki aşırı yükselişler, bir balonun varlığına işaret ediyor olabilir. Özellikle, yapay zeka ve Nvidia'nın elde ettiği başarılar, hisse senetlerini yükseltiyor.

 

Nvidia'nın çipleri üzerine kurulu yapay zeka optimizmi, piyasalardaki yükselişi destekliyor. Ancak, yapay zekanın geleceği hala belirsizken, bu yükselişin sürdürülebilirliği konusunda şüpheler var. Ekonomi, enflasyon ve hükümet politikaları gibi faktörler, gelecekteki büyüme oranlarını etkileyebilir.

 

Bu eşsiz dönemin, hisse senetleri piyasasında yeni bir altın çağın başlangıcını temsil ettiği söylenebilir. Ancak, yatırımcıların aşırı iyimserlikten kaçınarak, gelecekteki gelişmeleri dikkatle takip etmeleri gerekiyor. Yapay zeka, ekonomideki üretkenlik artışlarını destekleyebilir, ancak bu teknolojinin etkileri zamanla netleşecektir.

Geleceğe Bakış: Yatırımcılar İçin Ne Anlama Geliyor?

 

Yapay zeka ve teknoloji hisselerindeki yükseliş, piyasalarda yeni bir heyecan yaratıyor. Ancak, bu coşkunun sürdürülebilir olup olmadığı, teknolojinin nasıl entegre edileceği ve ekonominin genel performansıyla yakından ilgilidir. Yatırımcılar, kararlarını verirken bu faktörleri göz önünde bulundurmalı ve potansiyel risklere karşı dikkatli olmalıdır.

 

Deneyimli yatırımcıların temkinli yaklaşımları, piyasalardaki aşırı iyimserliğin tehlikelerine dikkat çekiyor. Gelecek on yılda, reel özsermaye getirisinin %4 civarında olması bekleniyor; bu, yatırımcıların kararlarını dikkatli bir şekilde değerlendirmesi gerektiğini gösteriyor.

 

Sonuç olarak, hisse senetleri piyasası, özellikle yapay zeka ve teknoloji odaklı hisselerde, önemli bir döneme giriyor. Bu dönem, yüksek potansiyel getirileri beraberinde getirirken, aynı zamanda belirsizlikleri ve riskleri de içeriyor. Yatırımcılar, bu yeni dönemde başarılı olmak için, piyasa dinamiklerini ve ekonomik göstergeleri yakından izlemeli ve buna göre stratejilerini şekillendirmelidir.